یکی از سوالات پر تکرار در مورد مالیات این است که «چه کسانی معاف از مالیات ارزش افزوده هستند؟» به عبارت دیگر لیست مشاغل معاف از مالیات چیست؟ چه مشاغلی نباید به دولت مالیات بدهند؟ همان‌طور که می‌دانید ارزش افزوده به افزایش ارزش یک کالا یا خدمات در طول مراحل تولید تا فروش، گفته می‌شود. بنا به تعریفی دقیق‌تر، این نوع مالیات به تفاوت بین ارزش محصول نهایی و مجموع ارزش مواد اولیه موردنیاز و خدمات انجام شده برای تولید آن اطلاق می‌شود. هرچه میزان این ارزش‌ها بیشتر باشد به ثروت ملی کشور اضافه شده و همچنین در کنار آن باعث بهبود بهره‌وری در تولید و بالا رفتن سطح زندگی مردم نیز می‌شود. در نظام مالیاتی تمامی کشورهای دنیا، مالیات بر ارزش افزوده (VAT) از رایج‌ترین انواع مالیات‌های غیرمستقیم است که روی کالاها، خدمات و مشاغل اعمال می‌شود. البته بعضی از افراد و مشاغل در دسته‌های معاف از مالیات بر ارزش افزوده قرار می‌گیرند. این معافیت‌های مالیاتی با هدف حمایت از بعضی از قشرهای جامعه و همچنین تشویق به مصرف بعضی از کالاها یا خدمات خاص، به‌وجود آمده است. در این نوشته از وبلاگ زانا به معرفی مشاغل دارای معافیت ارزش افزوده می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده
در اکثر کشورهای جهان، اغلب کالاهای پرمصرف،جزء موارد معاف از مالیات ارزش افزوده هستند. این‌گونه معافیت‌ها در واقع به اقشار کم درآمد کمک می‌کند و به نوعی موجب سود مصرف‌کننده نهایی می‌شود؛ البته مشخص کردن لیستی از مشاغل معاف از مالیات توسط سازمان مالیاتی باعث حمایت بیشتر از برخی ارائه‌دهندگان خدمات و مشاغل خاص از طرف دولت می‌شود. درحال حاضر باتوجه به اصل ۱۲ فصل دوم قانون مالیات بر ارزش افزوده، لیست کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده به ترتیب زیر است:
۱. محصولات کشاورزی و موارد وابسته به آن
همه کالاها و محصولات کشاورزی فرآوری نشده از قبیل:
- محصولات خام زراعی
- محصولات خام باغی
- محصولات مرتعی
- گیاهان دارویی
تمامی محصولات جنگل مانند:
- چوب خام
- محصولات گلخانه‌ای
- گل‌ها و گیاهان
- سبزیجات
- صیفی‌جات
- انواع قارچ‌ها
کالاهای وابسته مانند:
- بذرها
- نشاء
- نهال‌ها
- کود
- سم
لازم به ذکر است که در این گروه از کالاهای معاف از ارزش افزوده، آب مورد استفاده برای کشاورزی نیز جزء موارد معاف مالیات ارزش افزوده به حساب می‌آید.
۲. دامپروری و موارد وابسته به آن
طبق لیست کالاها و مشاغل معاف از مالیات، دام و طیور زنده و همچنین خوراک آنها نیز جزء موراد معاف از مالیات ارزش افزوده به شمار می‌روند؛ علاوه‌بر دام و طیور، موراد زیر و تغذیه آنها نیز در زمره مشاغل معاف از ارزش افزوده قرار می‌گیرند:
- زنبور عسل و نوغان
- دام‌ها
- ماهیان
- پرندگان
- حشرات
همچنین مواد اصلی تولید دام زنده مانند پوسال (کمپوست) و کشت بافت بستر آماده کشت، شامل این گروه معاف از مالیات هستند. همین‌طور تبصره‌ای نیز در این باره وجود دارد که منظور از دام، نگهداری و پرورش حیوانات است. در واقع منظور از این جمله این است که نگهداری و پرورش حیواناتی که برای امور تغذیه انسان یا دام استفاده می‌شوند، یا اینکه از آنها برای فعالیت‌های اقتصادی، تولیدی و آزمایشگاهی استفاده می‌کنند، معاف از مالیات ارزش افزوده محسوب می‌شوند.
۳. کالاهای پرمصرف در سبد تغذیه خانواده
مورد بعدی موجود در لیست کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده، کالاهای پرمصرف موجود در سبد غذایی برای حمایت از سفره‌های خانواده‌های ایرانی، هستند. از جمله این کالاها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گوشت و فرآورده‌های گوشتی
- پنیر، ماست، شیر
- آرد خبازی و نان
- سویا و پروتئین سویا
- تخم انواع ماکیان
- برنج
- حبوبات
- انواع روغن‌های خوراکی اعم از گیاهی و حیوانی
- شیر خشک کودکان
در لیست این گروه از معافیت‌های کالایی، تخم‌مرغ نطفه‌دار و تبدیل آن به جوجه یک روزه نیز از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، معاف هستند.
۴. کالاهای مطبوعاتی و موارد وابسته به آن
مورد بعدی لیست معافیت‌های مالیاتی، کالاهای فرهنگی هستند که به عنوان مواد اولیه محصولات چاپی و مطبوعاتی به شمار می‌روند و شامل موارد زیر هستند:
- کتاب و کاغذ
- خمیر کاغذ باطله
- کاغذهای چاپی تحریر و روزنامه
- دفاتر تحریر
- محصولات انتشاری مثل: کتاب‌ها، روزنامه‌ها، مجلات و نشریه‌ها
- نسخه‌های کاغذی و الکترونیکی
- لوازم تحریری
۵. کالاهای سرمایه‌ای
دسته دیگر از موارد معاف از مالیات ارزش افزوده، کالاهای سرمایه‌ای زیر هستند:
- انواع شمش‌های طلا اعم از وارداتی یا داخلی
- انواع حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی
- حواله‌های کاغذی یا الکترونیکی با پشتوانه ۱۰۰ درصدی طلا
- فرش‌های دستباف و مواد اولیه مورد نیاز آن
- دارایی‌های غیرمنقول
۶. کالاهای نظامی و امنیتی و موارد وابسته به آن
تجهیزات نظامی و اطلاعاتی مطابق موضوع بندهای پ، ت و ث ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی، جزء موارد معاف از مالیات ارزش افزوده به شمار می‌روند. همچنین رادارها و تجهیزات مرتبط با کمک ناوبری و هوانوردی نیز در همین دسته قرار دارند. تبصره لحاظ شده درباره این گروه این است که در صورتی معافیت‌های مالیاتی قابل اعمال است که وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، آنها را تایید کرده باشد.
۷. کالاهای درمانی
یک دسته دیگز از موارد معاف از مالیات ارزش افزوده، انواع داروها و واکسن‌های انسانی، لوازم مصرفی درمانی و همچنین توانبخشی هستند. سایر کالاهای درمانی معاف از مالیات نیز در زیر آورده شده‌اند:
- لوازم مصرفی عمومی
- لوازم بیهوشی و تنفسی
- لوازم جراحی‌های عمومی
- وسایل دندانپزشکی
- لوازم درمانی زنان و زایمان
- اقلام مصرفی آزمایشگاه‌های تشخیص طبی
البته دقت داشته باشید که داروها و واکسن‌های دامی نیز در این گروه کالاهای درمانی قرار می‌گیرند و طبق قانون داروهای مخصوص دام، اقلام آزمایشگاهی دام‌ها و لوازم مصرفی درمانی دام‌ها نیز معاف از مالیات ارزش افزوده به حساب می‌آیند.
۸. صنایع دستی
با توجه به موضوع ماده ۱ قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی، طبق لیست سالیانه ارسالی از وزارت میراث فرهنگی، معاف از پرداخت مالیات هستند. چند مورد از این صنایع را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- فرش، قالی و قالیچه
- گلیم، جاجیم و مواد اولیه اصلی آن مانند نخ و پشم
- انواع فرش دیواری
- کف‌پوش‌های دستباف از مواد نساجی پشم، موی نرم حیوان یا نایلون
۹. کالاهای وارده همراه مسافر
از دیگر مواردی که مشمول قانون معاف از مالیات ارزش افزوده هستند، کالاهای وارد شده همراه با مسافر که برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر، طبق قانون امور گمرک باشند در دسته کالاهای معاف از مالیات به حساب می‌آیند.
۱۰. کالاهای وارداتی
معافیت‌ها برای کالاهای وارداتی طبق قانون به شرح زیر هستند:
- کالاهای با واردات و عرضه معاف
- کالاهای مشروط واردات
- کالاهای با واردات مشمول و عرضه معاف
- کالاهای اهدایی
۱۱. دارایی‌های مصرفی در راستای اصل ۴۴ قانون اساسی
دسته دیگر از مواردی که در لیست معاف از مالیات ارزش افزوده قرار دارند عبارت هستند از:
- هرنوع انتقال دارایی به عنوان آورده غیرنقد شرکا در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید
- هرگونه انتقال دارایی به/از نهاد واسط با موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید
- شرکت‌های فرعی سرمایه‌گذاری پروژه
خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده
در قسمت قبل به‌طور کامل با کالاهای معاف از مالیات ارزش افزوده آشنا شدید. علاوه‌بر معافیت‌های کالایی فوق، دسته‌ای از خدمات نیز مشمول معافیت مالیاتی هستند که در این بخش به معرفی آنها می‌پردازیم. شناخت این خدمات به ارائه‌دهندگان آنها کمک می‌کند تا به تکالیف و همچنین حقوق مالی خود دسترسی بهتری داشته باشند و از مزایای این معافیت‌ها بهره ببرند. طبق الزامات بند ب ماده ۹ قوانین مالیات بر ارزش افزوده، خدمات زیر در دسته معافیت‌های مالیاتی قرار دارند:
- خدمات درمانی، تشخیص و خدمات آرامستان‌ها
- خدمات انتشار و نقل و انتقال سهام
- خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی
- خدمات اعتباری صندوق‌های قرض‌الحسنه
- خدمات زینک، چاپ و انتشار روزنامه
- خدمات بیمه‌های زندگی و درمان تکمیلی
- ارائه خدمات مشمول فصل مالیات بر درآمد حقوق
- عملیات و خدمات بانکی
- خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی
- خدمات مالی و اعتباری
- خدمات حمل‌ونقل اعم از بار و مسافر
- خدمات بازار سرمایه
- خدمات فنی، بازسازی، تعمیر و نگهداری کالاهای نظامی، انتظامی و امنیتی مرتبط با موضوع جزء ۱۷ بند الف
- صدور و ابطال، نقل و انتقال صندوق‌های سرمایه‌گذاری
- سود تسهیلات اعطایی شرکت‌های واسپاری (لیزینگ)
- خدمات اقامتی هتل‌های ۳ ستاره و پایین‌تر
- سهم (شارژ) دریافتی توسط شرکت‌های خدماتی مربوط به شهرک‌های صنعتی
اصناف معاف از مالیات ارزش افزوده
قانون مالیاتی، مشاغل و اصنافی که به تولید یا عرضه کالاها و خدمات معاف از مالیات ارزش افزوده اشتغال دارند را نیز از پرداخت عوارض و مالیات، معاف اعلام کرده است. با توجه به اساسنامه اداره امور مالیاتی، اصناف معاف از مالیات ارزش افزوده شامل مشاغل زیر هستند:
- مشاغل مرتبط با چاپ و انتشار روزنامه و کتاب
- تبلیغات کالا و خدمات در روزنامه‌ها و نشریات
- مشاغل مرتبط به تولید محصولات فرآوری نشده کشاورزی
- خدمات درمان، توانبخشی و حمایتی
- خدمات بازار سرمایه
- خدمات حمل‌ونقل درون و برون شهری
- خدمات بیمه‌های عمر
- فرش دستباف
- مشاغل مربوط به فروش لوازم دندانپزشکی، تجهیزات و لوازم پزشکی
- مشاغل مربوط به دام و طیور زنده، آبزیان، زنبور عسل و نوغان و خوراک دام و طیور
- مشاغل مرتبط به تولید مواد غذایی
- نانوایان
- مشاغل مربوط به تولید کتاب، مطبوعات، چاپ و تحریر
- فروشندگان مرغ و ماهی
- فروشندگان گوشت گاو و گوسفند
- میوه و سبزی‌فروشان میادین میوه و تره‌بار
مشاوره معافیت‌های مالیاتی با زانا
همان‌طور که در نوشته بالا گفته شد، مالیات بر ارزش افزوده از مصرف‌کننده نهایی دریافت می‌شود و بنا بر همین اصل، نظام مالیاتی مجموعه‌ای از قوانین در زمینه کالاها و خدمات و مشاغل معاف از مالیات ارزش افزوده را به نفع اشخاص حقیقی و حقوقی تنظیم کرده است. چنانچه هرگونه سوال یا نیازی به مشاوره مالیاتی در زمینه معافیت‌های مالیاتی مربوط به حوزه کاری خود دارید، می‌توانید آن را با مشاوران و کارشناسان متخصص زانا در میان بگذارید. مشاوران ما با سال‌ها تجربه و تخصص آماده هستند تا تمامی خدمات مالی و حسابداری و همچنین خدمات مشاوره‌ای و آموزشی را به شما ارائه دهند. امیدواریم از این نوشته نهایت استفاده را برده باشید. سوالات و نظرات خود را در بخش دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.
